Naturalne metody zapobiegania ciąży mogą być pomocne w momencie, gdy para nie chce, bądź z różnych względów nie może korzystać z innych form antykoncepcji. Opierają one się głównie na śledzeniu cyklu miesiączkowego i wiedzy, że komórka jajowa żyje około 1-2 dni, a plemniki około 2-6. Kluczem do sukcesu jest wyznaczenie owulacji, dni płodnych i niepłodnych. Metody te nie wymagają dużych nakładów finansowych ani nie mają efektów ubocznych. Kobiety często wybierają je także ze względów religijnych. Z drugiej strony, aby były skuteczne, wymagają ścisłego przestrzegania zaleceń i długiego okresu obserwacji – niezbędna jest dobra znajomość własnego organizmu. Z tego powodu nie są polecane ludziom młodym. Nie chronią także przed chorobami przenoszonymi drogą płciową. Poza tym, trzeba pamiętać, że długość trwania cyklu, a co za tym idzie czas wystąpienia owulacji, może ulec zmianie pod wpływem wielu czynników- przyjmowanych leków, infekcji, stresu, zaburzeń rytmu dobowego, czy zmiany klimatu. Podsumowując, metody te są przeznaczone głównie dla kobiet dojrzałych, będących w stałych związkach i liczących się z relatywnie wysokim ryzykiem zajścia w ciążę, w porównaniu z innymi środkami antykoncepcyjnymi.
Metoda kalendarzowa. zaczynamy od co najmniej półrocznej, a najlepiej rocznej obserwacji długości cykli miesiączkowych. Wyznaczamy ile trwał cykl najdłuższy, a ile najkrótszy. Następnie od czasu trwania najkrótszego cyklu odejmujemy 18 dni, a od najdłuższego 11 – w ten sposób wyznaczymy tzw okres płodny, podczas którego nie powinno się odbywać stosunku bez zabezpieczenia. Przykład: kobieta, której najkrótszy cykl wynosił 27 dni, a najdłuższy 30, nie powinna współżyć pomiędzy 9, a 19 dniem cyklu.
Metoda termiczna. Codziennie rano, o tej samej porze przed wyjściem z łóżka, po co najmniej 6-godzinnym odpoczynku, należy zmierzyć temperaturę. W tym celu można wykorzystać termometry owulacyjne, które są dokładniejsze od tych standardowych. W momencie, gdy zauważymy skok temperatury o 0,2-0,5 °C, który utrzyma się przez 3 pełne dni, oznacza to, że owulacja miała już miejsce. Współżyć można od czwartego dnia do następnej miesiączki. Kobieta jest najbardziej płodna około 2-3 dni przed skokiem temperatury. Trzeba pamiętać, że zmiany temperatury mogą być spowodowane również m.in.: infekcją, pracą zmianową, zmianą strefy czasowej, stresem, alkoholem. U niektórych kobiet skok temperatury może nie występować.
Metoda śluzowa. Polega na wyznaczaniu dni płodnych poprzez śledzenie zmian w konsystencji i kolorze śluzu szyjkowego. Obserwacje najlepiej prowadzić przez kilka kolejnych cykli. U kobiet mających typowy cykl miesięczny, zmiany te wyglądają mniej więcej tak:
- śluz jest niewidoczny przez 3-4 dni po zakończeniu miesiączki
- skąpy, mętny i lepki śluz występuje przez następne 3-5 dni
- śluz jest obfity, przezroczysty, mokry i ciągliwy przez następne 3-4 dni. Jest to okres w przed i w trakcie owulacji
- śluz jest niewidoczny przez 11 do 14 dni aż do wystąpienia miesiączki
Nie można współżyć od momentu gdy śluz stanie się widoczny, aż do czterech, następujących po sobie dni bez widocznego śluzu. Trzeba pamiętać, że wszelkie infekcje pochwy jak i miesiączka mogą zaburzać obserwacje, więc w tym czasie odradza się odbywanie stosunku. Najlepiej tę metodę połączyć z inną, temperaturową. Wtedy dni płodne wyznaczamy pomiędzy pojawieniem się śluzu, a 4 dniem po wzroście temperatury.
Opracowane na podsawie:
- http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs351/en/
- http://www.mayoclinic.org/tests-procedures/rhythm-method/basics/definition/prc-20013489
- http://www.mayoclinic.org/tests-procedures/basal-body-temperature/basics/definition/prc-20019978
- http://www.mayoclinic.org/search/search-results?q=temperature%20method
- Bręborowicz Grzegorz, „Położnictwo i ginekologia”,wyd. 2, Warszawa, PZWL, 2015